1. Ünite: Türk Dili ve Edebiyatına Giriş

1. EDEBİYAT – FELSEFE İLİŞKİSİ

Bu iki faaliyetin temel ortak noktasında insan olmasıdır. Biri insanın “düşünme” melekesi ile ilgili biri de “yaratma” melekesi ile alakalıdır.
Diğer bir ortak noktası ise dil üzerine inşa edilmiş olmasıdır. Tabi dili kullandıkları konuları başkadır.
Bir şairin veya yazarın yazdığı eserlerde duygu ve düşünsel
aktarılacağından uzaktan da olsa felsefe ile alakalıdır. Bu yüzden de edebiyat ve felsefe birbiriyle sıkı bir ilişki içerisindedir.

Bilim olarak psikoloji ortaya çıkmadan önce de sanatçılar duyarlılığı ve sezgisi edebi eser öznesi olarak psikolojiyi farklı derecelerde kullanıyordu.
Bilim olarak psikolojinin saptanması Freud ile başlar.
Edebiyat ve Psikolojinin en genelleştirilmiş ortak öznesi insanın bütününü ele almasıdır. Fakat yine de bu iki dal insanın farklı noktalarına değinir.
Bu iki bilim de birbiriyle ilişki içindedir ve birbirini etkilerler.
Psikoloji’nin insanın ruh dünyası ile ilgili verdiği bilgilerle edebiyat bilimine katkı sağlar. Özellikle de roman, hikaye ve oyunlarda türünde psikolojinin bu etkisi ile kişilerin ruhsatı çözümlenmesinin yapılması kolaylaştırılır.

Dil hiçbir zaman sona ermiş, gelişimini tamamlamış bir varlık değildir aksine başlangıçtan beri, kesintisiz, sürekli gelişen ve değişen bir varlıktır.
Bu değişim daha çok toplumun ihtiyaçlarına göre değişir ve toplum hayatı ile beraber yürür. Bunu da kendi kurallarına uygun yapmıştır.
Dışarıdan, zorlama bir şekilde dile girmeye çalışan kelimeleri bünyesine almaz.
DİL, anlatıma alacağı varlık, duygu ve düşünceleri ifade edecek kemikleri kendi imkanlarıyla bulamayınca başka dillerden alır. Başka dillerden aldığı bu kelimeler kendi dilin yapısına ve mantığına göre değiştirilip, millileştirilir.
Dilin değişimi zamanla olur eğer bir toplumda dil hızlı bir şekilde değiştirilmeye çalışılırsa o toplumda sarsıntılar, kopukluklar meydana gelir.

İlk sözlük niteliği taşıyan eser Kaşgarlı Mahmud’un Cihan-ı Lügatit Türk’tür. 20 yıl kadar yaptığı araştırmaların sonunda 1074 yılında bu eseri vermiştir. Bu eser bize 1 yıl önce Türk toplumunun ve dilinin yapısına kaynaklık eder.
Bu eserde 9 bin civarında söz varlığı derlenmiştir.
Bu eserin Türkçe anlamı ise “her Türk toplumunun konuştuğu dil” olarak da söylenmektedir.
Divan-ı Lügati Türk’ten 60 yıl sonra Harzem sahanda Zemahşerj tarafında hazırlanmış olan Mukaddimetü’l-Edeb, Arapça öğrenmek isteyenler için yararlı bir eserdir.
Bu eşer Harezm Türkçesi için dil malzemesi içermektedir.
Codex Cumanicus’’ün 13. Yüz yılın sonlarında hazırladığı sanıldığı Kuman Türklerinin söz varlığı ve sözlü edebiyat ürünleri ile ilgili derlemesi vardır.
Ilk bölüm Latin harfleri ile ortaya koyulmuştur ayrıca Kuman Türkçesinin söz varlığı ve birlikte dil bilgisi kurallarından oluşmaktadır.
18. Yüz yıldan sonra Türkçe-Türkçe sözlükler oluşturulmaya başlanmıştır.

En önemli Türkçeden Türkçeye sözlükler;

1. Mehmet Esad Efendi -> Lehcetü’l-lügat.

2. James W. Redhouse -> Müntabahat-ı Türkiyye ve Müntabahat-ı Lügat-ı Osmaniyye

3. Ahmet Vefik Paşa -> Lehçe-i Osmani

4. Şemseddin Sami -> Kamus-ı Türki

5. Türkçe Sözlük

TDK tarafından yapılan ilk baskı 1945 yılındadır.
Günümüze kadar 11 baskısı olmuştur.
Sözlük fikri ilk 12 Temmuz 1932 yılında Türk Dili Tenkit Cemiyeti tarafından yapılmıştır.
TDK son yıllarda bilim uygulamalarıyla yürütmesi ve yine bilişim uygulamalarıyla kullanıma sunma, sanal ortamda Türkçenin başvuru kaynaklarının atmasını sağlamıştır.

Bu hizmet 2002 yılında TDK tarafından hizmete sunulup pek çok alanda çeşitli sözlük türleri vardır.
Bu çeşitli pek çok etkinlik veri tabanına 20 Ekim 2008 yılında girmiştir.