1. TOPLUMCU GERÇEKÇİ:
- Dönemin siyasi ve sosyal koşullarıyla aynı doğrultuda toplumdaki değişik katmanlarında yer özellikle de yoksul, işçi ve köylülerin sorunlarını konu alan kişilere değinilir.
- Köyden şehre göç temasını ilk işleyenlerden biri Orhan Kemal’dir.
- Okura mesaj verme amacı güder.
- Yöresel ağızla konuşulur ve cümle yapılarına yer vermiştir.
- Toplumcu gerçekçiler: Kemal Tahir, Orhan Kemal, Yaşar Kemal, Samim Kocagöz, Fakir Baykurt.
2. MODERNİST:
- Bireyin iç dünyasını ele alınmış ve psikolojik unsurlar kullanılmıştır.
- Yazar yazdığı hikayelerde gerçeklik karşısında kuşkucu ve tedirgin olan, iç dünyasına çekilen, yabancılaşan, karamsar olan zayıf bireyleri ele alır. Bu tarz hikayelerde olay örgüsü ve mekan geri plandadır.
- Genellikle eserlerde sağlıklı ilişkiler kuramayan, toplumsal değerlerle çatışmayan kahramanlar işlenir.
- İç konuşma ve geriye dönüşe sık sık yer verilir.
- Romanlarında genellikle aydınlara ve onların toplumla kurduğu ilişkilere değinir.
- Modernistler: Yusuf Atılgan, Oğuz Atay, Ferit Edgü, Adalet Ağaoğlu.
3. POSTMODERNİZM:
- Modern kuralların dışladığı değerleri ele alır.
- 1980’li yıllardan sonra etkili olmaya başlamıştır.
- Bu tür romanların ayırt edici unsuru ise üst kurmaca olmasıdır. Yani yazma sürecinin romanın konularından biri olarak kurgulanmasıdır. Bu teknikle yazarlar metni oyunlaştırabilir.
- Konular genellikle köyden kente göç, aile içi çatışmalar, bir ailenin çözülüşü,
- Metinlerde olaylar kopuk kopuk verilir. Buradaki amaç okuyucuyu metnin içine çekmektir.
- Ayrıntılara girilmeyip zaman ve mekan da belirsizleştirilmiştir.
- Anlatım hikaye ve masal gibi unsurlar ile zenginleştirilir.
- Postmodernistler: İhsan Oktay Anar, Hasan Ali Toptaş, Oğuz Atay, Nedim Gürsel, Orhan Pamuk, Bilge Karsu, Pınar Kür, Selim İleri, İnci Aral, Buket Uzuner..
4. TÜRK EDEBİYATI:
- Türkiye dışında yaşayan Kırgız, Kırım, Türkmen, Azer, Özbek, Tatar gibi boylardan bahsediyoruz.
- Dil ve anlatım yönünden başarılılar.
- Şiir, roman, hikaye, tiyatro gibi bir çok türde eserler veriliştir.
- 1970’li yıllarda oluşmaya başlayan bu anlayış konusu: savaş, aşk, kalkın yaşantısı…
- Örnek olarak: Neriman Nerimanov, İsa Hüseyinov, Sabir Ehmedov, Seyid Hüseyin, Musa Akyiğit, Muhammed Zahir Bigi, Cengiz Dağcı, İsmail Gaspıralı, Cengiz Aytmatov, Ali Tokombaev.
5. DÜNYA EDEBİYATI:
- 20. yüzyıl da dünya edebiyatında oluşan değişim ve gelişim neticesinde bu değişim ve gelişimin çelişkilerin ve insanların iç dünyasında oluşan ikilemlerin dönemidir.
- Bu dönemde yazarlar gerçeği ararlar ve bunun için de tek bir yol olmadığndan değişik yolları denerler.
- Örnek olarak: Harper Lee, Ernest Hemingway, Jhon Steinbeck, Stephan Zweig, J.D. Salinger, Tolstoy, George Orwell.
