FECR-İ ATİ
Fecr-i Ati Edebiyatının Genel Özellikleri:
- Servet-i Fünun dergisinde 1910’da yayımlanan bir bildiri ile kendilerini kamuoyuna duyuran bir edebi topluluktur.
- Edebiyatımızda bildiri yayımlayan ilk topluluk özelliğini taşımaktadır ve bu konuda daha sonra ortaya çıkacak Yedi Meşaleciler ve Garipçiler de bildiri yayımlamışlardır.
- Topluluk üyelerinin amacı edebiyatta yenilikler yapmaktır.
- “Sanat şahsi ve muhteremdir.” görüşünü savunmuşlardır.
- Fransız edebiyatı örnek alınmıştır.
- Serveti Fünûn’a tepki olarak ortaya çıkmışlar, onları yeteri kadar Batı yanlısı olamamakla suçlamışlardır fakat eleştirdikleri Serveti Fünûn’dan öteye gidememişlerdir.
- Sanat anlayışları, dil ve üslup yönünden Serveti Fünûn’a benzer.
- Şiirlerinde dil ağır, süslü bir şekilde kullanmışlardır. Arapça-Farsça sözcüklere ve tamlamalara sıkça yer verilmiştir.
- Amaçlarını gerçekleştiremeyip Türk edebiyatına herhangi bir yenilik getirememişlerdir.
- Şiirlerinde aruzu kullanmışlardır ve serbest müstezat nazım biçimini geliştirerek kullanmışlardır.
- Başlıca şiir konuları :Aşk ve tabiat
- Aşk teması, romantik ve duygusal özellik taşır. Doğa tasvirleri gerçekten uzaktır.
- Şiirlerinde ise ele aldıkları kişilerin psikolojik sorunlarına yer verdiler.
- Sanatlı bir söyleyişe ve imgele sıkça yer vermişlerdir.
- Düz yazı alanında pek eser vermeyen Fecriati sanatçıları, topluluğun dağılmasının ardından çeşitli alanlarda başarılı örnekler vermişlerdir.
- Topluluk üyeleri şiirde sembolizm, parnasizm ile empresyonizm akımından; roman ve hikâyede realizm ile natüralizm akımından etkilenmişlerdir.
- Servet-i Fünun’la Milli Edebiyat arasında bir köprü işlevi gören bir topluluktur.
- Bu dönem sanatçıları tiyatro türüne de pek önem vermemişlerdir.
- Batı’yla sanat bakımından daha güçlü ilişkiler kurmayı, halkın sanat kültürünü geliştirmek için halka konferanslar vermeyi, sanatı ileriye taşımayı amaçlamışlar; ama kısa sürede dağılan etkisiz bir topluluk olmuşlardır.
- Fecr-i Aticilerin çoğu daha sonra Milli Edebiyat akımına katılmış ve bu dönem bir tek Ahmet Haşim’le anılmıştır.
- Bu toplulukta ayrıca bir sanat anlayışında bütünlük sağlanamamıştı bu yüzden Fecriati Topluluğu kısa süre içinde dağılmıştır.
Fecr-i Ati Edebiyatı’nın Sanatçıları
AHMET HAŞİM (1884 – 1933)
- 1909 yılında Fecr-i Aticilere katılmıştır.
- Fecr-i Ati topluluğu dağıldıktan sonra bile o bu yolda yoluna devam etmiştir.
- Fecr-i Ati topluluğunun ve modern Türk şiirinin önemli şairlerindendir.
- Şiir anlayışını açıkladığı “Şiir Hakkında Bazı Mülahazalar” başlığı altında şiiri vardır.
- Saf şiir anlayışına bağlıdır.
- Şiirde söyleyişi önemsemişse de konuyu bir o kadar önemsememiştir.
- Gerçek şiirin kendisine göre tanımını yapmıştır ve ona göre, herkesin kendisine göre yorumlayabileceği şiirdir, demiştir.
- Şiiri duyulmak için yazılan sözden çok musikiye yakın bir tür olarak görmüştür.
- Önceleri Arapça ve Farsçayla yüklü bir dili varken daha sonraları Türkçe ağırlıklı bir dile yönelmiştir.
- Şiirlerinde kullandığı konular: Aşk ve doğa, çocukluk anıları, gerçek hayattan kaçış güneşin doğuşu ve batışı, göl, kızıl renkler, akşam da onun şiirlerinde sıkça yer bulur.
- Aruzu bütün şiirlerinde kullanmıştır.
- Sembolizmden ve empresyonizm akımından etkilenmiştir.
- “Sanat, sanat içindir” anlayışını benimsemiştir.
- Şiirin yanında; fıkra, sohbet gezi yazısı türlerinde de önemli eserler vermiştir.
Eserleri:
- Şiir: Piyale, Göl Saatleri
- Sohbet: Gurabahane-i Laklakan (Fıkra özelliği de gösterir)
- Fıkra: Bize Göre (Bu kitaptaki bazı metinler deneme türü içerisinde değerlendirilmektedir.)
- Gezi yazısı: Frankfurt Seyahatnamesi
TAHSİN NAHİT (1887 – 1919)
- Fecr-i Ati topluluğuna ait şair ve oyun yazarıdır.
- Genellikle bireysel konulu şiirler yazmıştır.
- Şiirleri sanat bakımından çok da güçlü değildi.
- Şiirlerini daha çok Ahmet Haşim’in etkisinde yazılmıştır.
- “Adalar, Kamer ve Zühre şairi” olarak da tanınmaktadır.
- Genelde kadın ve aşk temalarını işlemiştir.
- Tiyatroyla da yakından ilgilenmiştir. Tekniği zayıftır.
Eserleri:
- Şiir: Ruh-i Bikayd
- Tiyatro: Hicranlar, Jön Türk, Firar, Aşkımız, Sanatkârlar, Ben Başka, Talak, Kırık Mahfaza, Osman-ı Sani, Kösem Sultan
EMİN BÜLENT SERDAROĞLU (1886 – 1942)
- Şairlik dışında Galatasaray futbol takımının ilk kaptanıdır ve kurucuları arasındadır. Fenerbahçe ile oynanan ilk maçta ilk golü atmıştır.
- Fecriati Döneminde epik şiirler yazarak “destansı” yönü göstermiştir.
- Hem toplumsal hem de bireysel konularda şiirler yazmıştır.
- Şiirlerinde benzetme ve istiarelere gereğinden yararlanmıştır.
- Victor Hugo’nun “Mavi Gözlü Yunan Çocuğu” adlı şiirine karşı yazmış olduğu “Kin” şiiriyle tanınmıştır.
Eserleri:
- Şiir: Kin, Hatay’a Selam, Dev Şarkısı
CEMİL SÜLEYMAN (ALYANAKOĞLU) (1886 – 1940)
- Hikâyelerindeki tipler özellikle halk arasından seçilmiştir.
- Teknik bakımdan kusurlu olmasına rağmen romanlarındaki psikolojik tahliller başarılıdır.
Eserleri:
- Roman: İnhizam, Siyah Gözler, Kadın Ruhu
- Öykü: Timsal-i Aşk, Ukde
