XVII. YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİ

(Arayış Yılları)

(Duraklama)

1600 – 1700 

Duraklamanın Nedenleri

*İç Nedenler

*Dış Nedenler

Siyasi Olaylar

*Osmanlı – İran

*Osmanlı – Venedik

*Osmanlı – Lehistan

*Osmanlı – Rusya

*Osmanlı – Avusturya ilişkileri

İç İsyanlar

*Kapıkulu (Merkez) İstanbul İsyanları

*Celali (Anadolu Halk)İsyanları

 17. yy Bilim ve Sanat Adamları

*Evliya Çelebi

*Katip Çelebi

*Nefi

*Nabi

*Itri

*Karacaoğlan 

İç Nedenler

* Merkezi yapının bozulması

* Şehzadelerin deneyim kazanmadan tahta çıkması

* Saray kadınları ve saray ağalarının padişahlar üzerinde etkili olması

* Savaşların uzun sürmesi

* Saray masraflarının artması

* Ganimetlerin azalması

* Tımar sisteminin bozulması(mültezimlere bırakılması)

(Böylece yeni egemen güçlerinin oluşmasına zemin hazırlanmıştır

* Tımarlı sipahilere gereken önemiin verilmemesi

* Kapıkulu ordusuna usule aykırı asker alıınması (maliye ve disiplin bozuldu)

* Medrese programlarından pozitif bilimlerin çıkartılması

* Beşik ulemağlığının yaygınlaşması

* Ticaret yollarının yol değiştirmesi ile gümrük gelirlerinin azalması

 Dış Nedenler

*İmparatorluğun doğal sınırlara ulaşması

*Rönesans ve reform ile ilerleyen batının gerisinde kalınması

*Coğrafi Keşiflerle ticaret yollarının değişmesi

*Avrupada sermaye birikiminin artması

*Kapitülasyonların yaygınlaşması

SİYASİ OLAYLAR

Osmanlı-İran İlişkileri

*Ferhat Paşa Antlaşması;1590;Osmanlı Devleti’nin doğuda en geniş sınırlara ulaştığı antlaşmadır.

*Nasuh Paşa Antlaşması;1612;Osmanlı Devleti Naus Paşa ile aldığı yeri geri vermiştir.İran Osmanlıya 200 deve yükü ipek verecektir.

*Serav Antlaşması;1618;İran Nasuh Paşa kurallarına uyacak.

*Kasr-ı Şirin Antlaşması 1639; Bugünkü Türk-İran sınırı çizilirken bu Antlaşma imzalanmıştır.(4.Murat)

Osmanlı-Venedik İlişkileri

* Girit yüzünden arası bozuldu.Venediklilerin deniz üssüdür. IV. Mehmet Döneminde Fazıl Ahmet Paşa zamanında Girit fethedilmiştir.

* Girit;Osmanlının Akdeniz’de kazandığı son adadır.

Osmanlı-Lehistan İlişkileri

– II.Osman zamanında;

Hatin Seferi , Hatin Antlaşması, 1621 yapıldı.

* Lehistan kırım üzerinden Osmanlıya vergi verecek.

* Hatin Osmanlı’da kalacak.

IV.Mehmet zamanında; Köprülü Fazıl Ahmet Paşa ile Lehistan seferine çıkıldı.

1672’de Bucaş Antlaşması yapıldı;

* Osmanlı batıda en geniş sınırlara ulaştı.

* Polonya Osmanlı’ya verilecek.

Osmanlı-Rusya İlişkileri

Bahçesaray Antlaşması yapıldı. Osmanlı ile Rusya arasında yapılan ilk anlaşma;  

* Kiev Rusya’da kalacak.

* Öşi Kalesi ve (Dinyeper) Nehrinin batısındaki topraklar Osmanlı’da kalacak.

Osmanlı-Avusturya İlişkileri

* Macaristan Hakimiyeti

HAÇOVA MEYDAN SAVAŞI (Aşcılar Zaferi)

* Avusturya ile yapılan son meydan savaşıdır.

* Osmanlı kazanmıştır.

* Eri, Konije , Estergan kaleleri alındı.

=> Tiryaki Hasan Paşa etkili oldu.

Zitvataruk Antlaşması (1606) (I.Ahmet)

Avusturya – Osmanlı Devleti

* Avusturya Arşidükası Osmanlı padişahına denk sayılacak ve Roma Sezarı unvanını kullanacak.

* Eğri Konije, Estergan Kaleleri Osmanlı’da kalacak.

* Avusturya Osmanlı’ya vergi vermeyecek, bir kereye mahsus olmak üzere tazminat ödeyecek.

Not: Osmanlının bu savaşı kazanmasına rağmen böyle bir anlaşmayı imzalamasının nedeni; Celali İsyanları ve İran Savaşlarıdır.

1662-1664 OSMANLI – AVUSTURYA SAVAŞLARI

* Avusturya’nın Osmanlının eyaleti olan Erdel’in iç işlerine karışması

Vasvar Antlaşması (IV. Ahmet) (Osmanlı – Avusturya)

* Uyvar ve Neogra Kaleleri Osmanlı’da kalacak.

* Avusturya Osmanlı’ya vergi verecek.

* XVII yy’da Avusturyaya karşı kazanılan son anlaşmadır.

II. VİYANA KUŞATMASI (1683)

* Türkler bu kez savunmaya geçti.

* Osmanlı başarısız oldu.

* Osmanlı’ya karşı kutsal ittifak kuruldu.

[Avusturya, papalık (sen jan şovalyeleri) Malta,Venedik,Rusya,Lehistan]

* Sadrazam Merzifonlu Kar Mustafa Paşa idam edildi.

(1683-1699 Felaket seneleridir.Zenta,Selenkama yenilgisi yaşandı)

KARLOFÇA ANLAŞMASI (1699) II.Mustafa

* Temeşver,Banat yaylası dışındaki bütün Macaristan Avusturya’ya bırakıldı.

* Mora Yarım Adası ve Dalmaçya Kıyıları Venedik’e verildi.

* Ukrayna ile Podolya Lehistan’a verildi.

Önemi: Osmanlı Devleti Karlofça Anlaşmasıyla gerileme döneminde girmiştir.

! İlk kez batıda büyük oranda toprak kaybedilmiştir.

! Karlofça Anlaşmasının barış süresi Avusturya’nın garantörlüğüne bırakıldı.

!İlk kez bir anlaşma batılı devletlerin garantörlüğüne bırakıldı.

1700 İSTANBUL ANLAŞMASI

* Rusya ile yapılmıştır.

* Azak Kalesi Rusya’ya verildi ve Ruslar Karadeniz’e inme olasılığı buldu.

* Ruslar İstanbul’da geçici elçi bulundurabilecek.

* Ruslar kutsal yerleri serbestçe ziyaret edebilecek.

Not: Karlofça ve İstanbul Anlaşmaları Osmanlı Devleti‘nin 18.yüzyıldaki temel politikası olacaktır. Bu anlaşmalar ile kaybettikleri toprakları geri alabilmek için mücadele edecektir.