XVII. YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİ
(Arayış Yılları)
(Duraklama)
1600 – 1700
Duraklamanın Nedenleri
*İç Nedenler
*Dış Nedenler
Siyasi Olaylar
*Osmanlı – İran
*Osmanlı – Venedik
*Osmanlı – Lehistan
*Osmanlı – Rusya
*Osmanlı – Avusturya ilişkileri
İç İsyanlar
*Kapıkulu (Merkez) İstanbul İsyanları
*Celali (Anadolu Halk)İsyanları
17. yy Bilim ve Sanat Adamları
*Evliya Çelebi
*Katip Çelebi
*Nefi
*Nabi
*Itri
*Karacaoğlan
İç Nedenler
* Merkezi yapının bozulması
* Şehzadelerin deneyim kazanmadan tahta çıkması
* Saray kadınları ve saray ağalarının padişahlar üzerinde etkili olması
* Savaşların uzun sürmesi
* Saray masraflarının artması
* Ganimetlerin azalması
* Tımar sisteminin bozulması(mültezimlere bırakılması)
(Böylece yeni egemen güçlerinin oluşmasına zemin hazırlanmıştır
* Tımarlı sipahilere gereken önemiin verilmemesi
* Kapıkulu ordusuna usule aykırı asker alıınması (maliye ve disiplin bozuldu)
* Medrese programlarından pozitif bilimlerin çıkartılması
* Beşik ulemağlığının yaygınlaşması
* Ticaret yollarının yol değiştirmesi ile gümrük gelirlerinin azalması
Dış Nedenler
*İmparatorluğun doğal sınırlara ulaşması
*Rönesans ve reform ile ilerleyen batının gerisinde kalınması
*Coğrafi Keşiflerle ticaret yollarının değişmesi
*Avrupada sermaye birikiminin artması
*Kapitülasyonların yaygınlaşması
SİYASİ OLAYLAR
Osmanlı-İran İlişkileri
*Ferhat Paşa Antlaşması;1590;Osmanlı Devleti’nin doğuda en geniş sınırlara ulaştığı antlaşmadır.
*Nasuh Paşa Antlaşması;1612;Osmanlı Devleti Naus Paşa ile aldığı yeri geri vermiştir.İran Osmanlıya 200 deve yükü ipek verecektir.
*Serav Antlaşması;1618;İran Nasuh Paşa kurallarına uyacak.
*Kasr-ı Şirin Antlaşması 1639; Bugünkü Türk-İran sınırı çizilirken bu Antlaşma imzalanmıştır.(4.Murat)
Osmanlı-Venedik İlişkileri
* Girit yüzünden arası bozuldu.Venediklilerin deniz üssüdür. IV. Mehmet Döneminde Fazıl Ahmet Paşa zamanında Girit fethedilmiştir.
* Girit;Osmanlının Akdeniz’de kazandığı son adadır.
Osmanlı-Lehistan İlişkileri
– II.Osman zamanında;
Hatin Seferi , Hatin Antlaşması, 1621 yapıldı.
* Lehistan kırım üzerinden Osmanlıya vergi verecek.
* Hatin Osmanlı’da kalacak.
IV.Mehmet zamanında; Köprülü Fazıl Ahmet Paşa ile Lehistan seferine çıkıldı.
1672’de Bucaş Antlaşması yapıldı;
* Osmanlı batıda en geniş sınırlara ulaştı.
* Polonya Osmanlı’ya verilecek.
Osmanlı-Rusya İlişkileri
Bahçesaray Antlaşması yapıldı. Osmanlı ile Rusya arasında yapılan ilk anlaşma;
* Kiev Rusya’da kalacak.
* Öşi Kalesi ve (Dinyeper) Nehrinin batısındaki topraklar Osmanlı’da kalacak.
Osmanlı-Avusturya İlişkileri
* Macaristan Hakimiyeti
HAÇOVA MEYDAN SAVAŞI (Aşcılar Zaferi)
* Avusturya ile yapılan son meydan savaşıdır.
* Osmanlı kazanmıştır.
* Eri, Konije , Estergan kaleleri alındı.
=> Tiryaki Hasan Paşa etkili oldu.
Zitvataruk Antlaşması (1606) (I.Ahmet)
Avusturya – Osmanlı Devleti
* Avusturya Arşidükası Osmanlı padişahına denk sayılacak ve Roma Sezarı unvanını kullanacak.
* Eğri Konije, Estergan Kaleleri Osmanlı’da kalacak.
* Avusturya Osmanlı’ya vergi vermeyecek, bir kereye mahsus olmak üzere tazminat ödeyecek.
Not: Osmanlının bu savaşı kazanmasına rağmen böyle bir anlaşmayı imzalamasının nedeni; Celali İsyanları ve İran Savaşlarıdır.
1662-1664 OSMANLI – AVUSTURYA SAVAŞLARI
* Avusturya’nın Osmanlının eyaleti olan Erdel’in iç işlerine karışması
Vasvar Antlaşması (IV. Ahmet) (Osmanlı – Avusturya)
* Uyvar ve Neogra Kaleleri Osmanlı’da kalacak.
* Avusturya Osmanlı’ya vergi verecek.
* XVII yy’da Avusturyaya karşı kazanılan son anlaşmadır.
II. VİYANA KUŞATMASI (1683)
* Türkler bu kez savunmaya geçti.
* Osmanlı başarısız oldu.
* Osmanlı’ya karşı kutsal ittifak kuruldu.
[Avusturya, papalık (sen jan şovalyeleri) Malta,Venedik,Rusya,Lehistan]
* Sadrazam Merzifonlu Kar Mustafa Paşa idam edildi.
(1683-1699 Felaket seneleridir.Zenta,Selenkama yenilgisi yaşandı)
KARLOFÇA ANLAŞMASI (1699) II.Mustafa
* Temeşver,Banat yaylası dışındaki bütün Macaristan Avusturya’ya bırakıldı.
* Mora Yarım Adası ve Dalmaçya Kıyıları Venedik’e verildi.
* Ukrayna ile Podolya Lehistan’a verildi.
Önemi: Osmanlı Devleti Karlofça Anlaşmasıyla gerileme döneminde girmiştir.
! İlk kez batıda büyük oranda toprak kaybedilmiştir.
! Karlofça Anlaşmasının barış süresi Avusturya’nın garantörlüğüne bırakıldı.
!İlk kez bir anlaşma batılı devletlerin garantörlüğüne bırakıldı.
1700 İSTANBUL ANLAŞMASI
* Rusya ile yapılmıştır.
* Azak Kalesi Rusya’ya verildi ve Ruslar Karadeniz’e inme olasılığı buldu.
* Ruslar İstanbul’da geçici elçi bulundurabilecek.
* Ruslar kutsal yerleri serbestçe ziyaret edebilecek.
Not: Karlofça ve İstanbul Anlaşmaları Osmanlı Devleti‘nin 18.yüzyıldaki temel politikası olacaktır. Bu anlaşmalar ile kaybettikleri toprakları geri alabilmek için mücadele edecektir.
