SÖZCÜKTE YAPI
1. KÖK: Sözcüğün anlamlı en küçük parçasıdır.
- Kitapçılarımızdandır -> Kitap
- Umutlandırmıştı -> Ummak
- Düşüncesizleştirdiler -> Düş
A. İSİM KÖKÜ:
- Kök halinin isim olması durumudur.
- Örneğin: Suladınız -> su
- Simitçi -> simit
- Gençleştiler -> genç
B. FİİL KÖKÜ:
- Kök halinin isim olması durumudur.
- Örneğin: Silgiler –> sil
- Sorgudan -> sor
- Taşıtıyor -> taşı
C. ORTAK KÖK:
- Aralarında anlam ilişkisi bulunan.
- Örnek: İki yıl önce Sivas’a göçtü.
- Ülkenin temel sorunlarından biri de dış göçtü.
D. SESTEŞ KÖK:
- Aralarında anlam ilişkisi bulunmayan.
- Örnek: Yazın hep beraber Avrupa’ya gideceğiz.
- Tahtadakileri defterinize yazın.
- Burada mevsim olan yaz ile bir yere yazı yazmak farklı anlamdadır fakat aynı yazılır.
2. EK:
A. YAPIM EKİ:
- Sözcüğün türünü, görevini ve anlamını değiştirir.
a. İsimden Fiil Yapım Eki:
- Gençleştiler-> Kök: genç (isim) , ‘’-leş’’ eki alarak sözcüğün türü, görevi ve anlamı değişir ‘’gençleş’’ fiil halini alır.
b. İsimden İsim Yapım Eki:
- Simitçiden -> Kök: Simit (İsim), ‘’-çi’’ ekini alarak sözcüğün türü, görevi ve anlamı değişir ‘’simitçi’’ olur.
c. Fiilden İsim Yapım Eki:
- Sorgudan -> Kök: Sor (Fiil), ‘’-gu’’ ekini alarak sözcüğün türü, görevi ve anlamı değişir ‘’sorgu’’ isim halini alır.
d. Fiilden Fiiil Yapım Eki:
- Taşıtıyor -> Kök: Taşı (fiil), ‘’-t’’ ekini alarak sözcüğün türü, görevi ve anlamı değişir ‘’taşıtıyor’’ olur.
B. ÇEKİM EKİ:
- Sözcüğün türünü, anlamını değiştirmez, cümle içinde kullanımını sağlar.
a. İsme Gelen Çekim Ekleri:
- Hal Ekleri: -i, -e, -de, -den
- Çoğul Eki: -ler
- İyelik Eki: -im, -iniz, -imiz…
- Tamlama Ekleri: ın/nın
b. Fiile Gelen Çekim Ekleri:
- Kip Ekleri (Zaman, şart, istek, gereklilik)
- Şahıs Ekleri (Fiilin kim tarafından yapıldığı)
- Olumsuzluk Eki (me/ma)
3. GÖVDE:
- Kökün en az bir yapım eki almış halidir.
- Süt-çü-den -> Kök: Süt , Gövde: Sütçü
- Gül-dür-müş-sün -> Kök: Gül , Gövde: Güldür
- Yapımcıya -> Kök: Yap , Gövde: Yapım
- Bitkinlik-> Kök: Bit , Gövde: Bitkin
A- İSİM GÖVDELERİ:
B- FİİL GÖVDELERİ:
